کاربرد تربانتین در نقاشی – رقیق‌کننده، حلال و عامل کنترل‌کننده

کاربرد تربانتین در نقاشی – رقیق‌کننده، حلال و عامل کنترل‌کننده

کاربرد تربانتین در نقاشی (Turpentine) ، که از تقطیر رزین درختان کاج به دست می‌آید، یکی از قدیمی‌ترین و حیاتی‌ترین مواد در کارگاه‌های نقاشی رنگ روغن است. این مایع شفاف و فرار با بوی مشخص، نقشی فراتر از یک حلال ساده ایفا می‌کند؛ تربانتین ابزاری قدرتمند برای هنرمندانی است که به دنبال کنترل ویسکوزیته رنگ، سرعت خشک شدن و ایجاد جلوه‌های خاص در آثار خود هستند.

۱.  تعریف و جایگاه شیمیایی تربانتین

تربانتین یک مایع روغنی فرار و عمدتاً از مخلوطی از ترپن‌ها، به ویژه آلفا-پینن و بتا-پینن، تشکیل شده است. این ترکیبات آلی، تربانتین را به یک حلال طبیعی عالی برای مواد چرب و روغنی تبدیل می‌کنند، از جمله رنگ‌های روغن و رزین‌های طبیعی که در ساخت مدیوم‌ها استفاده می‌شوند.

• منشأ: تربانتین واقعی از رزین خام استخراج شده از گونه‌های خاصی از درخت کاج (مانند کاج‌های صنوبر یا کاج زرد) به دست می‌آید.
• تفاوت با حلال‌های نفتی: اگرچه حلال‌های نفتی مانند تینر معدنی (Mineral Spirits) و وایت اسپریت (White Spirit) نیز به عنوان رقیق‌کننده رنگ روغن استفاده می‌شوند، اما تربانتین از نظر شیمیایی و منشأ متفاوت است. تربانتین بوی قوی‌تر و تهاجمی‌تری دارد و قدرت حلالیت آن بیشتر است، در حالی که حلال‌های نفتی معمولاً بوی ملایم‌تری دارند و کمتر سمی هستند.

۲.کاربردهای کلیدی تربانتین در نقاشی رنگ روغن

تربانتین عمدتاً در سه زمینه اصلی در نقاشی به کار می‌رود که هر یک بر بافت و دوام اثر نهایی تأثیر می‌گذارند.

الف) رقیق‌کننده رنگ (Diluent)

مهم‌ترین کاربرد تربانتین، رقیق کردن رنگ‌های روغن است. رنگ روغن به‌طور طبیعی غلیظ است؛ تربانتین به هنرمند اجازه می‌دهد تا:

1. لایه زیرین (Underpainting): برای ترسیم طرح اولیه یا لایه‌های زیرین (بخش‌های کم‌رنگ و سریع خشک شونده) از رنگ‌های بسیار رقیق شده با تربانتین استفاده شود. این تکنیک، که به “چربی روی خشکی” (Fat Over Lean) معروف است، به دلیل محتوای روغن پایین، سریع‌تر خشک می‌شود و یک پایه محکم و غیرترک‌خورنده برای لایه‌های بعدی فراهم می‌کند.
2. شستشوی رنگ (Wash): ایجاد جلوه‌های آبرنگی یا افکت‌های شستشوی رنگ (مانند ایجاد آسمان‌های محو یا مناظر مه آلود) با استفاده از رنگ‌های رقیق‌شده بسیار آسان است.
3. بهبود جریان (Flow): برای نقاشی‌های دقیق یا تکنیک‌های لعاب‌دهی (Glazing)، تربانتین به رنگ کمک می‌کند تا روان‌تر بر روی بوم حرکت کند و رد قلم‌مو کمتر باقی بماند.

ب) جزء مدیوم‌های نقاشی (Component of Mediums)

تربانتین یک جزء ضروری در ترکیب مدیوم‌های نقاشی است. مدیوم‌ها موادی هستند که برای تغییر خصوصیات رنگ (مانند براقیت، انعطاف‌پذیری و زمان خشک شدن) به رنگ روغن اضافه می‌شوند.

• مدیوم سنتی: رایج‌ترین مدیوم، ترکیبی از روغن بذر کتان (برای چربی و انعطاف‌پذیری) و تربانتین (برای رقیق کردن و کنترل سرعت خشک شدن) است.
• افزایش انعطاف‌پذیری: تربانتین به حل کردن رزین‌هایی مانند دامار (Dammar) کمک می‌کند که این رزین‌ها به رنگ روغن درخشندگی و عمق می‌بخشند.

ج) حلال و تمیزکننده (Solvent and Cleaner)

تربانتین یک حلال قدرتمند برای تمیز کردن ابزارها پس از اتمام کار است.

• تمیز کردن قلم‌مو: قلم‌موها باید بلافاصله پس از اتمام کار با تربانتین شسته شوند تا رنگ‌های روغنی از موی قلم‌موها کاملاً پاک شوند و آسیب نبینند.
• پاک کردن خطاها: در حین کار، می‌توان از تربانتین برای پاک کردن سریع بخش‌هایی از رنگ که تازه اعمال شده‌اند، استفاده کرد.

۳.نکات مهم و ملاحظات ایمنی و فنی

استفاده از تربانتین، به ویژه نوع سنتی آن، ملاحظات فنی و ایمنی خاصی را می‌طلبد که هنرمندان باید به آن‌ها توجه کنند.

الف) ملاحظات فنی و کیفیت

• تربانتین دو بار تقطیر شده (Rectified Turpentine): نوعی است که از ناخالصی‌ها و مواد صمغی پاک شده است. این نوع تربانتین بهتر است، زیرا باقی‌مانده‌های غیرفرار آن کمتر است و پس از تبخیر، لایه چسبنده و زرد رنگی روی نقاشی باقی نمی‌گذارد.
• خطر زرد شدن (Yellowing): استفاده بیش از حد از تربانتین خالص بدون روغن (به ویژه در لایه‌های میانی و نهایی) می‌تواند منجر به “روغن‌زدایی” از رنگ شود، که باعث کاهش انعطاف‌پذیری رنگ شده و به مرور زمان موجب شکنندگی و ترک خوردن لایه‌های نقاشی می‌گردد.
• قانون چربی روی خشکی: همیشه باید لایه‌هایی که روغن بیشتری دارند (چرب‌تر هستند) روی لایه‌هایی که تربانتین بیشتری دارند (خشک‌تر هستند) اعمال شوند.

ب) ملاحظات ایمنی و بهداشتی

1. سمیت و بو: تربانتین بوی بسیار قوی و مشخصی دارد و استنشاق مداوم بخارات آن می‌تواند سمی باشد و باعث تحریک چشم‌ها، بینی و دستگاه تنفسی شود.
2. تهویه: استفاده از تربانتین حتماً باید در فضایی با تهویه بسیار خوب انجام شود. در صورت عدم وجود تهویه مناسب، هنرمند باید از جایگزین‌های ملایم‌تری مانند تینر معدنی بدون بو (Odorless Mineral Spirits) استفاده کند.
3. قابلیت اشتعال: تربانتین ماده‌ای قابل اشتعال است و باید دور از شعله و گرما نگهداری شود.
4. دفع زباله: پارچه‌ها و دستمال‌های آغشته به تربانتین و روغن، می‌توانند به خودی خود مشتعل شوند (خودسوزی). این مواد باید در ظروف فلزی دربسته و ضد حریق دفع شوند.

۴.مقایسه با جایگزین‌های مدرن

در دهه‌های اخیر، به دلیل نگرانی‌های مربوط به بوی شدید و سمیت، بسیاری از هنرمندان به سمت جایگزین‌های مدرن‌تر روی آورده‌اند:

نتیجه‌گیری

تربانتین همچنان به عنوان یک ابزار سنتی و کارآمد در قلب فرآیند نقاشی رنگ روغن باقی مانده است. توانایی آن در رقیق کردن رنگ برای زیرسازی، حل کردن رزین‌ها در مدیوم‌ها و تمیز کردن مؤثر، جایگاه آن را تثبیت کرده است. با این حال، استفاده از آن نیازمند آگاهی کامل از ماهیت شیمیایی و رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی و فنی است تا هنرمندان بتوانند ضمن حفظ سلامتی خود، از ویژگی‌های منحصر به فرد این ماده طبیعی برای خلق آثاری با دوام و زیبا بهره ببرند.

فرسان شیمی واردکننده تربانتین ، ارائه دهنده بهترین قیمت تربانتین در ایران .

برای مشاوره خرید تربانتین و دریافت آنالیز تربانتین با ما در تماس باشید .

کلمات کلیدی : تربانتین را از کجا بخریم – جایگزین روغن بزرک در نقاشی – تربانتین وستا – تربانتین چیست ؟ – حلال تربانتین – کاربرد تربانتین در رنگ روغن – طرز استفاده از روغن بزرک در نقاشی – خرید تربانتین لیتری – خرید حلال تربانتین – خرید محلول تربانتین – فروش تربانتین – چرا از تربانتین در نقاشی استفاده میشود ؟ – مزایای استفاده از تربانتین در نقاشی – معایب استفاده از تربانتین – نکات مهم هنگام استفاده از تربانتین – تکنیک های نقاشی – مواد اولیه نقاشی