ایزو پروپیل الکل (IPA) مایعی شبیه به اتانول یا استون است که بی رنگ و فرار بوده و بویی الکلی دارد. این ماده مصرف بهداشتی داشته و در مواد ضدعفونی کننده دست و یا با عنوان الکل ۷۰ درصد در رشته های مختلف پزشکی شناخته می شود. این محلول با فرمول شیمیایی C3H8O را با نام ایزوپروپانول نیز می شناسند. بر خلاف استون و اتیل الکل، طعم ایزو پروپیل الکل بسیار تلخ است.
تاریخچه ساخت ایزوپروپیل الکل
این الکل که برای اولین بار در سال ۱۹۲۰ و در حین مطالعه بر روی فرآورده های نفتی شرکت استاندارد اویل نیوجرسی کشف شد، اولین الکل مصنوعی تجاری جهان است. شیمیدانان این شرکت IPA را در طی واکنش سولفوریک اسید با پروپیلن و هیدرولیز به دست آوردند.
بعد از این شرکت و در سال ۱۹۲۱، مجموعه های دیگری مثل کاربید و کربن شیمیایی اقدام به تولید ایزوپروپیل الکل کردند. شرکت نفت SHELL در کالیفرنیا نیز تولید کننده بعدی بود که از سال ۱۹۳۰ به بعد ایزو پروپیل الکل را در جدول تولیدات خود قرار داد. تا حدود ۶۰ سال بعد این سه شرکت تنها تولید کنندگان این محلول الکلی بودند.
تفاوت ایزو پروپیل الکل با اتانول در چیست؟
این دو ماده در چند مورد با یکدیگر تفاوت دارند که عبارت اند از :
•ترکیبات غیر قطبی به راحتی در ایزو پروپیل الکل حل می شوند و برخلاف اتانول اثری از آن ها باقی نمی ماند.
•درصد کشندگی ایزو پروپیل الکل در اثر بلع بسیار کمتر از اتانول است.
•ایزوپروپانول نسبت به اتانول سمیت کمتری دارد. به همین علت است که به طور مستقی در تمیزکننده ها استفاده می شود.
•درصد ضد عفونی کنندگی این دو ماده با یکدیگر فرق دارد.
•سرعت ایزوپروپانول در حذف باکتری ها و همچنین تبخیر مانند اتانول است اما بافت های زنده را تحت تاثیر قرار نمی دهد. همچنین اتانول خشکی شدید پوست را به همراه دارد که ایزو پروپیل الکل این گونه نیست.
•ایزو پروپیل الکل را به الکل مالشی می شناسند و اتانول را به الکل موجود در مشروبات الکی. اما در هر صورت غلظت هر دو الکل ۷۰ درصد است.
ایزو پروپیل الکل چه خطراتی به همراه دارد؟
IPA آشامیدنی نیست!
درست است که میزان مرگ و میر بر اثر نوشیدن این ماده نسبت به سایر الکل ها کمتر است اما بسته به سیستم ایمنی بدن فرد، می تواند در لحظه موجب مرگ شود. همچنین در صورت عدم مرگ، باعث کوری می شود.
مسمومیت با IPA
اگر کبد توانایی کنترل الکل را نداشته باشد، مسمومیت با الکل اتفاق می افتد. عوارض مسمومیت الکلی با ایزو پروپیل الکل علائمی مانند سردرد و سرگیجه، تهوع و استفراغ، درد در ناحیه معده و حتی کما در پی دارد. بنابراین در صورت مشاهده این علائم شخص مسموم را سریعا به بیمارستان انتقال دهید.
روش های تولید و نگهداری ایزو پروپیل الکل
به طور کلی ۴ روش برای تولید ایزوپروپیل الکل وجود دارد:
۱-هیدروژنه کردن استون
۲-تخمیر کردن کربوهیدرات
۳-هیدرولیز ایزوپروپیل استات
۴-اکسیداسیون پروپان
از آن جایی که ایزو پروپیل الکل قابلیت اشتعال دارد، این ماده را باید در ظرف در بسته و در محیطی خنک به دور از نور خورشید و رطوبت نگهداری کرد.
کاربردهای ایزوپروپیل الکل
•کاربرد پزشکی :
ضدعفونی کننده سطوح بیمارستانی
به عنوان الکل پزشکی
درمان دردهای موضعی
پانسمان زخم
تولید کیسه های یخ برای کاهش تورم
از بین بردن کنه
از بین بردن آب درون گوش
کم کردن حالت تهوع بعد از جراحی
در گذشته به عنوان بی حس کننده مورد استفاده قرار می گرفته است.
•کاربرد آزمایشگاهی :
به عنوان کاتالیزور
ضدعفونی کردن وسایل آزمایشگاه
تهیه استون
تهیه گلیسرول
استخراج DNA
نگهداری از نمونه های بیولوژیکی
•محصولات آرایشی و بهداشتی :
تهیه و تولید عطر
پاک کننده های پوست دست و صورت
لوسیون و شامپوی بدن
محصولات مراقبتی ناخن
•ماشین سازی :
تولید گریس
تولید روان کننده ها
تهیه مایعات تمیز کننده خودرو
حذف روغن موتور
تولید ضد یخ
•در صنعت چاپ :
پاک کننده تجهیزات ظریف چاپ
به عنوان حلال
•مصارف خانگی :
از بین بردن برچسب روی لوازم خانگی
پاک کننده لوازم الکترونیکی مثل تلویزیون
پاک کننده تلفن همراه، تبلت و عینک
ضد عفونی کردن وسایلی که خانه باکتری ها هستند. مثل اسفنج ظرفشویی و براش کرم صورت
از بین بردن بوی بد کفش
جمع بندی
در این مقاله از سایت فرسان شیمی به بررسی کاربردها و مزایای ایزو پروپیل الکل پرداختیم. اما به یاد داشته باشید که این ماده موارد منع مصرف هم دارد. به طور مثال برای درمان آکنه های پوستی، کاهش تب در کودکان، موارد درمانی در بزرگسالان، از بین بردن شپش سر از جمله مواردی هستند که قبل از استفاده از ipa باید حتما با پزشک مربوطه مشورت کرد.
همچنین بهتر است در معرض استنشاق این ماده به مدت طولانی نباشید. چرا که علائم مسمویت الکلی را در شما ایجاد کرده و سلامت جسمتان را به خطر خواهد انداخت.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با ایزو پروپیل الکل و خرید آن با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.