کربوکسی متیل سلولز با نام اختصاری CMC و فرمول شیمیایی C6H7O2(OR1)(OR2)(OR3) یک پلیمر حلال در آب است که به صمغ سلولزی نیز معروف است. چرا که سلولز گیاهان و چوب به دست می آید. این ترکیب بیولوژیک کاملا بی ضرر بوده و از نظر فراوانی هم بسیار زیاد است. به همین دلیل در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. 

کربوکسی متیل سلولز چیست؟

CMC یک اصلاح کننده رئولوژی است که به خوبی می تواند آب را حفظ کند و ذرات معلق را پایدار نگه دارد. شکل ظاهری این ماده پودری و به رنگ زرد و سفید است و کاملا بدون طعم و بو می باشد. از کربوکسی متیل سلولز می توان به جای آلژینات سدیم، صمغ، نشاسته و ژلاتین استفاده کرد زیرا تمام خواص این مواد را دارد ضمن آن که بسیار مقرون به صرفه تر است. 

در واقع نقش CMC در ترکیبات شامل مواردی مانند ایجاد چسبندگی، تثبیت کنندگی، انتشار، غلظت و حالت کلوئیدی است. 

نحوه ساخت کربوکسی متیل سلولز

CMC که حتی با وجود یون های کلسیم در آب، حالت ژله ای به محلول نمی دهد را از فیبر طبیعی و با کمک روش های شیمیایی به دست می آورند. در واقع کربوکسی متیل سلولز نوعی اتر سلولزی است که موجب تغلیظ محلول می شود.

این مشتق پلیمری طبیعی را با ترکیب سلولز قلیایی (که با کمک سود سوز آور به دست آمده) و منو کلرو استیک اسید تولید می کنند. این ماده در محلول های قلیایی پایداری خوبی دارد اما اگر در محلول، نمک های فلزی موجود و اسیدیته ۲- ۳ باشد، با اضافه کردن کربوکسی متیل سلولز رسوب ایجاد می شود. 

کربوکسی متیل سلولز چه ویژگی هایی دارد؟

CMC  را به دلیل اینکه از پایه اصلی آن به نام سلولز است یک مشتق آنیونی سلولز می دانند. کربوکسیل متیله در واقع از واکنش های شیمیایی سلولز به دست می آید. کربوکسی متیل سلولز پلیمری خطی تشکیل شده از وحدهای گلوکزی است. 

دیواره سلولی از سلولز ایجاد شده است. همچنین سلولز بخش زیادی از چوب (۴۰ تا ۵۰ درصد)، کنف خشک شده (۵۷ درصد) و پنبه (۹۰ درصد) را نیز تشکیل می دهد. این سلولز با ترکیب شدن با اتر کربوکسی متیل سلولز را تولید میکند. 

در واقع کربوکسی متیل سلولز بعد از استات و ویسکوز، سومین مشتق سلولز است که در صنعت کاربرد زیادی دارد. 

CMC در حلال های آلی حل نمی شود اما در آب، چسب های پایه آب، استون، اتانول و رزین محلول است. این ماده در ترکیب با آب محلولی قلیایی یا خنثی ایجاد می کند. این ترکیب دو درجه غذایی و صنعتی دارد.

کاربردهای کربوکسی متیل سلولز 

•در تولید انواع شوینده :

 این ماده امولسیون صابون را غلیظ می کند و باعث تثبیت ساختار مواد شوینده می شود. همچنین چرک های جدا شده از سطح را معلق نگه می دارد. 

•در صنایع غذایی : 

از کربوکسی متیل سلولز برای حفظ شکل خوراکی ها، نگهدارنده آب و تثبیت کننده در نوشیدنی ها، غذاهای منجمد، کلوچه، آبنبات، کنسروها، محصولات لبنی، گوشت، ماکارونی و ... استفاده می شود. همچنین برای محافظت از پروتئین در سبوس ها و نوعی مواد نگهدارنده در سایر مواد غذایی اضافه می شود. این ماده به دلیل کالری کمی که دارد در کلیه مواد غذایی رژیمی مورد استفاده قرار می گیرد. 

•در صنایع دارویی : 

سی ام سی در صنایع دارویی نقش تثبیت کننده، تعلیق ذرات، غلظت دهنده، ابقای رنگ و یک دست کنندگی را ایفا می کند. در تولید خمیر دندان برای جلا دهندگی، مژه و پایدارکنندگی، در کرم ها به دلیل ایجاد لایه یکدست کننده و در قرص ها در جهت عمل متورم کردن از کربوکسی متیل سلولز استفاده می شود. 

•در صنایع نساجی :

 ویژگی های کاربردی کربوکسی متیل سلولز در نساجی شامل نگهداری آب، هماهنگی تار و پود پارچه، ایجاد چسبندگی بین الیاف و بالا بردن مقاومت پارچه هستند که تولیدکنندگان را تشویق به استفاده از آن می کند. همچنین ترکیبات دارای کربوکسی متیل سلولزی باعث ایجاد آهار و ایستادگی در بخش هایی از لباس مانند یقه و سرآستین می شوند.

•در کاغذسازی :

 از کربوکسی متیل سلولز در سه بخش فرمولاسیون کاغذ (برای کاهش ساییدگی، یکنواختی سطح و قدرت کشش)، سطح کاغذ (جلا دهندگی، انعطاف پذیری، بالا بردن استحکام و عامل کنترل کننده ویسکوزیته) و بهبود خواص کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد. 

•در تولید فرش و موکت :

 از CMC برای افزایش آهار فرش، ایجاد لایه حفاظتی بر روی تار و پود نخ و افزایش چسبندگی آن ها استفاده می کنند. 

•سایر کاربردهای کربوکسی متیل سلولز در صنایع مختلف شامل تولید آفت کش ها و سم، چسب، صنایع چرم، تولید تخته چند لایه، الکترود جوشکاری، باتری، حفاری چاه نفت، صنعت رنگ و رزین، صنعت کاشی و سرامیک، صنعت ساختمان، پتینه و بلکا، راهسازی، یخ های ژلاتینی، استخراج معادن و ... می شود.

جمع بندی

برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با کربوکسی متیل سلولز و نحوه استفاده از آن می توانید با کارشناسان فرسان شیمی تماس حاصل فرمایید. فرسان شیمی واردکننده CMC ،ارائه دهنده بهترین قیمت CMC در ایران .برای مشاوره خرید CMC و دریافت انالیز CMC با کارشناسان بخش فروش ما در ارتباط باشید .