کوکو آمیدو پروپیل بتائین که به اختصار بتائین نام گرفته است، به دو شکل مایع و جامد پودری شکل یافت می شود. این ماده را در گیاهانی مثل گندم، چغندر قند و اسفناج می توان پیدا کرد. همچنین در بدن حیوانات و میکرو ارگانیسم ها هم بتائین به چشم می خورد. نام های دیگر کوکو آمیدو پروپیل بتائین عبارت اند از اکسی نورین، متیل گلیسین و لیسین. در ادامه بیشتر با این ماده آشنا خواهیم شد.
بتائین چیست؟
۲-تری متیل آمونیوم استات که فرمول شیمیایی آن C5H11NO2 است، نوعی پودر بامزه شیرین است که در صنایعی مانند تولید شوینده ها، لوازم بهداشتی و آرایشی، غذای دام و طیور و ... کاربرد دارد. مهم ترین نقش بتائین این است که رطوبت را در گیاهان حفظ کرده و فشارهای اسمزی وارد شده به آن را کنترل کند. این که فرایند در گیاه به این صورت شکل می گیرد که اگر دمای محیط بالا رفت و یا از طریقی گیاه در معرض نمک ها قرار گرفت، بتائین توسط میتوکندری تولید شده و همچنان گیاه را مرطوب نگه می دارد. به این ترتیب از خشک شدن آن جلوگیری خواهد شد.
بتائین موجود در کوکو آمیدو پروپیل بتائین سنتز نمی شود و در روغن هایی مثل روغن پالم و نارگیل به صورت مایع موجود است. نوع مایع بتائین در تولید محصولات شوینده کودک، نرم کننده مو و کرم ها و لوسیون های بدن بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
از ویژگی های بتائین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
•جرم مولکولی : ۱۱۷٫۱۵ گرم بر مول
•CAS.NO : 7-43-107
•نقطه ذوب : تجزیه در دمای ۲۹۳ درجه سانتی گراد
نحوه تولید بتائین
استخراج بتائین از منابع طبیعی
گفتیم که این ماده در چغندر قند وجود دارد. یکی از روش های معمول تولید آن نیز استخراج از همین گیاه است. قند را از چغندر با فرآیند قند زدایی ملاس گرفته و بتائین نیز به عنوان یک محصول جانبی در کنار قند خارج می شود.
سنتز شیمیایی
در این روش مونوکلرو استیک اسید (MCAA) را با تری متیل آمین (TMA) در یک محلول آبی واکنش داده و بتائین هیدروکلریک اسید را به دست می آورند. با حرارت دادن به بتائین هیدروکلریک اسید تمامی تری متیل آمین از آن جدا می شود و یک اسید خالص باقی می ماند. سپس برای جداسازی بتائین از اسید از NaOH کمک گرفته و تعویض یون صورت می گیرد. در نهایت ماده این که به دست می آید همان بتائین است.
سنتز از بی کربنات سدیم
این فرایند سه مرحله دارد که مونو کلرو استیک اسید و بی کربنات سدیم در آن نقش اساسی دارند. در مرحله اول در یک محلول آبی، MCAA و سدیم بی کربنات با هم ترکیب شده و محصول نهایی سدیم کلرو استات است. مرحله دوم شامل واکنش TMA با سدیم کلرو استات است که در نهایت نمک کلرید سدیم و محلول حاوی موادی که ترکیب شده اند به دست می آید که با حرارت دادن به آن نمک از محلول جدا می شود. مرحله آخر نیز محصول بدون نمک مرحله قبل با HCl واکنش داده و بتائین هیدروکلریک اسید تولید می شود.
در نهایت بتائین هیدروکلریک اسید را با روش تبلور از محلول جدا می کنند و به کمک سانتریفیوژ بتائین به دست می آید.
کاربردهای بتائین
•کمک به حفظ رطوبت در گیاه که در زمان کم آبی بسیار موثر است.
•افزودنی در مکمل های ورزشی
•مکمل غذای دام و طیور
•کم کردن آثار شوری آب بر روی ماهی ها با اضافه کردن بتائین به خوراک آن ها
•بتائین سه متیله است بنابراین به عنوان متیل دهنده مورد استفاده قرار می گیرد.
•افزایش پاک کنندگی و کف در مواد شوینده مثل صابون مایع و شامپو. این ماده مزایایی مانند تولید فوم مناسب، امولسیفایری مناسب، تمیز کنندگی بیشتر و افزایش ویسکوزیته را نیز در این گونه محصولات به همراه دارد.
•افزودن یک ماده مرطوب کننده (بتائین) به محصولات آرایشی و بهداشتی. این ماده خاصیت ضد التهابی، ضد پیری و تسکین دهندگی دارد.
•برای جلوگیری از سوزش چشم و پوست و افزایش خاصیت ضد عفونی کنندگی از کوکامیدو پروپیل بتائین که از مشتقات بتائین می باشد، استفاده می کنند.
مضرات بتائین
استفاده بیش از حد در این ماده به دلیل عوارضی که می تواند ایجاد کند توصیه نمی شود. از جمله عوارض بتائین مشکلات گوارشی مثل استفراغ، اسهال و حالت تهوع است. کلسترول خون را کاهش داده و در نهایت باعث پدید آمدن بیماری هایی مثل بیماری های کلیوی و قلبی می شود.
همچنین استفاده بیش از حد بیتائین در محصولات پوستی می تواند برای پوست های حساس و خشک مشکل آفرین باشد.
سخن نهایی
این ترکیب در بازارهای جهانی ارزش بالایی داشته و بیشترین استفاده از آن در صنایع محصولات بهداشتی و آرایشی بوده است. این ماده برای تولید شامپوها و سایر شوینده هایی که سولفات را در ترکیبات خود ندارند بسیار مناسب است. چرا که یک ماده طبیعی تلقی می شود. تولیدکنندگان عزیزمی توانند با تماس با شماره های ما و برقراری ارتباط با کارشناسان فرسان شیمی بتائین را در حجم مورد نظر خریداری نمایند.