لاکتوز یک نوع شکر طبیعی است که در شیر و محصولات لبنی وجود دارد. این شکر توسط آنزیم لاکتاز در روده بزرگ تجزیه شده و به گلوکز و گالاکتوز تبدیل می ‌شود. 

لاکتوز چیست؟

افرادی که دارای نقص یا کمبود آنزیم لاکتاز هستند، ممکن است قادر به هضم لاکتوز نباشند و عوارضی مانند اسهال، گازهای معده و نفخ از خود نشان دهند. در این صورت، باید از محصولات حاوی لاکتوز اجتناب کرد یا محصولات حاوی لاکتاز مصرف نگردد.

ساختار لاکتوز چگونه است؟

لاکتوز یک دی ساکارید است که از دو مولکول مونوساکارید گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده است. ساختار شیمیایی لاکتوز به صورت زیر است:

۱٫یک مولکول گلوکز که دارای فرمول شیمیایی C6H12O6 است.

۲٫یک مولکول گالاکتوز که دارای فرمول شیمیایی C6H12O6 است.

بنابراین، فرمول شیمیایی کل لاکتوز به صورت (C12H22O11) است. این دو مولکول مونوساکارید به وسیله یک پیوند گلیکوزیدی (بین گلوکز و گالاکتوز) به هم متصل شده ‌اند و این پیوند به عنوان پیوند بتا (۱ تا ۴) شناخته می ‌شود.

لاکتوز از چه منابعی به دست می آید؟

لاکتوز از منابع طبیعی شیر و محصولات لبنی به دست می ‌آید. بنابراین، شیر، پنیر، ماست، کره، بستنی و سایر محصولات لبنی حاوی لاکتوز هستند. همچنین، لاکتوز به عنوان یک افزودنی موجود در برخی از محصولات غذایی نیز استفاده می ‌شود.

افرادی که دارای نقص یا کمبود آنزیم لاکتاز هستند، باید از مصرف این نوع محصولات اجتناب کنند یا از محصولات حاوی لاکتاز استفاده کنند تا عوارض ناشی از مصرف لاکتوز را کاهش دهند.

نحوه تولید لاکتوز به شیوه صنعتی

لاکتوز به صورت صنعتی از شیر تولید می ‌شود. فرایند تولید لاکتوز به شکل کلی شامل مراحل زیر است:

۱٫جدا کردن شیر: ابتدا شیر از منابع طبیعی مانند گاو، گوسفند یا بز جمع ‌آوری و جدا می ‌شود.

۲٫پاستوریزه کردن: شیر پاستوریزه می ‌شود تا باکتری ‌ها و میکروب ‌های مضر از بین برود.

۳٫تبخیر: شیر پاستوریزه شده تحت تاثیر حرارت قرار داده می ‌شود تا حجم آن کاهش و غلظت لاکتوز افزایش یابد.

۴٫تفکیک: پس از تبخیر، لاکتوز از سایر مواد موجود در شیر تفکیک می‌ شود (معمولاً با استفاده از فرایندهای فیلتراسیون و تقطیر.)

۵٫بلوریزه کردن: لاکتوز تصفیه شده به صورت محلول در آب وارد فرایند بلوریزه شدن می‌ شود تا به شکل بلورهای خالص لاکتوز درآید.

۶٫خشک کردن: سپس بلورهای لاکتوز خالص خشک شده و به شکل پودر لاکتوز بسته  بندی می ‌شوند.

لاکتوز حاصل از این فرایند به عنوان یک افزودنی در صنایع غذایی، داروسازی و سایر صنایع مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

کاربردهای لاکتوز چیست؟

لاکتوز به عنوان یک افزودنی مهم در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می ‌گیرد. برخی از کاربردهای اصلی لاکتوز عبارت اند از:

·صنایع غذایی: لاکتوز به عنوان یک افزودنی معمول و برای بهبود طعم و بافت در تولید محصولات غذایی مانند پخت شیرینی، بیسکویت، آدامس، شکلات و غیره استفاده می‌ شود.

·صنایع داروسازی: لاکتوز به عنوان یک افزودنی در تولید داروها به کار می ‌رود. این ماده معمولاً به عنوان یک ماده پایه در فرمولاسیون داروها استفاده می ‌شود و یک عامل پایداری و جاذب رطوبت به شمار می رود.

·صنایع آرایشی و بهداشتی: لاکتوز به عنوان یک ماده نرم‌ کننده و مرطوب‌ کننده در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. این ماده معمولاً در کرم‌ ها، لوسیون ‌ها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست استفاده می ‌شود.

·صنایع دیگر: لاکتوز در صنایع دیگری مانند تولید کاغذ، پلاستیک، نساجی و غیره نیز به عنوان یک ماده افزودنی مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

موارد منع مصرف لاکتوز

مصرف لاکتوز برای برخی افراد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. افرادی که مشکلاتی نظیر ناتوانی در هضم لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز دارند، باید مصرف این ماده را محدود یا از آن خودداری نمایند. مواردی که ممکن است مصرف لاکتوز برای این افراد منع شود عبارت است از:

ناتوانی در هضم لاکتوز (ناتوانی لاکتاز): این وضعیت اتفاق می ‌افتد زمانی که بدن ناتوان به هضم لاکتوز (شکر موجود در شیر) باشد. افراد مبتلا به ناتوانی لاکتاز ممکن است علائمی نظیر اسهال، کرامپ معده، گازهای معده، تورم معده و غیره پس از مصرف لاکتوز داشته باشند.

حساسیت به لاکتوز: برخی افراد ممکن است حساسیت به لاکتوز داشته باشند و از علائمی نظیر اسهال، کرامپ معده، تورم معده، افزایش گازهای معده، احتقان و غیره پس از مصرف لاکتوز رنج ببرند.

بیماری های مرتبط با لاکتوز: برخی افراد مبتلا به بیماری هایی مانند سندرم روده تحریک ‌پذیر (IBS) یا سندرم روده تحریک‌ پذیر مزمن (IBD) ممکن است مشکلات بیشتری پس از مصرف لاکتوز داشته باشند.

در صورت داشتن هر یک از این مشکلات یا علائم، توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کرده و مصرف لاکتوز یا محصولات شیری را محدود کرده و یا از آن مصرف آن ها خودداری کنید.

نتیجه گیری

به طور کلی، لاکتوز به عنوان یک ماده چند منظوره و متعدد الاستفاده در صنایع مختلف به کار می ‌رود و نقش مهمی در تولید محصولات مختلف دارد. به همین جهت یکی از پر فروش ترین محصولات ارائه شده توسط فرسان شیمی به حساب می آید.

اگر شما نیز یکی از صاحبان صنایع مختلف هستید و از لاکتوز به عنوان مواد اولیه استفاده می کنید، می توانید این ماده را در حجم مورد نظر سفارش دهید. با ما تماس بگیرید.