به طور کلی اسیدها نقش به سزایی در صنایع گوناگون دارند. اما نامی که در این میان کمتر شنیده ایم اما یکی از پرکاربردترین ترکیبات است، اگزالیک اسید می باشد. این ماده آلی طبیعی در گیاهانی مانند زنجبیل، شکلات، اسفناج و ریواس می توان پیدا کرد. اما این تنها راه به دست آوردن اگزالیک اسید نیست. فرایندهای شیمیایی نیز برای تولید آن وجود دارد. 

اگزالیک اسید چیست؟

این ماده با فرمول شیمیایی C2H2O4 نوعی پودر سفید و ترش مزه است که در آب محلول بوده و بعد از ترکیب با آن یون اگزالات تولید می کند. البته در ترکیب با یون های کلسیم نیز اگزالات کلسیم را به صورت کریستال های نامحلول به وجود می آورد. دو خاصیت مهم این اسید یعنی قدرت کاهندگی و قابلیت اتصال به یون ها فلزی، وجه تمایز آن با سایر اسیدها است. 

اگزالیک اسید قابلیت از بین بردن زنگ فلزات را دارد و به همین علت است که در تمیزکننده ها مورد استفاده قرار می گیرد. داروسازی، عکاسی، تصفیه فاضلاب، رنگرزی و... از کاربردهای گوناگون آن هستند. 

ویژگی که اگزالیک اسید را به یک ماده شگفت انگیز تبدیل می کند:

۱٫این ماده بسیار اسیدی است و فلزاتی مانند آلومینیوم، آهن و مس را نیز در خود حل می کند! از این ویژگی در جهت زنگ زدایی و تمیز کردن فلزات استفاده می کنند. 

۲٫اگزالیک اسید کاهنده قدرتمندی است که به رفع لکه های سرسخت مانند جوهر و مواد غذایی روی سطوح الیافی مانند پارچه و فرش کمک می کند. در تمیزکننده های چوب نیز کاربرد بسیاری دارد. 

۳٫عملکرد اگزالیک اسید مانند یک عامل کیلیت است. این یعنی می تواند به یون های فلزی وصل شود. این خاصیت آن را تبدیل به یک ماده کاربردی در حذف رسوب مبدل های حرارتی و همچنین تصفیه فاضلاب می کند. 

۴٫چهارمین ویژگی مهم اگزالیک اسید، از بین بردن قارچ ها و باکتری هاست! در واقع می توان گفت که این ترکیب، یک ترکیب ضد میکروبی است که به عنوان یک ضدعفونی کننده سطوح به خوبی عمل خواهد کرد. 

۵٫درمان سنگ کلیه! بله درست است. اگزالیک اسید خاصیت ترکیب شدن با یون های کلسیم سنگ کلیه را داراست. به همین دلیل در یک فرایند انحلال می تواند به درمان و رفع سنگ کلیه کمک شایانی بکند. 

۶٫گفتیم که این ماده در گیاهان بسیاری وجود دارد. در واقع اگزالیک اسید بخشی از مکانیسم دفاعی آن ها است. البته در متابولیسم گیاهان نیز نقش پررنگی دارد. 

۷٫این اسید ساختاری کریستالی دارد که در زیر میکروسکوپ به دلیل خواص نوری آن می توان نور قطبی را مشاهده کرد. 

نحوه تولید اگزالیک اسید

یکی از جذاب ترین فرایندهای شیمیایی مربوط به تولید اگزالیک اسید است. اصلی ترین روش تولید این ماده از طریق اکسیداسیون سلولز و قند اتفاق می افتد که محصولات جانبی دیگری مانند اسید نیتریک و گرما نیز طی آن تولید می شود. این واکنش ها شامل موارد زیر است:

•ترکیب اسید نیتریک و کربوهیدرات و گرم کردن آن ها

•رخ دادن اکسیداسیون کربوهیدرات و تولید آب و کربن دی اکسید

•خنثی کردن اسیدهای باقی مانده با آهک یا کربنات کلسیم برای رسوب بهتر اگزالات کلسیم

•فیلتر و شست و شوی کریستال ها و تصفیه با اسید سولفوریک

تولید این اسید فرایندی خطرناک است که باید تحت شرایط آزمایشگاهی مطمئن انجام شود. 

کاربردهای اسید اگزالیک

۱٫پاک کنندگی موثر لکه های مختلف، زنگ زدگی و درخشان کردن فلزاتی مثل مس و برنج 

۲٫روشن کردن رنگ چوب از طریق از بین بردن لکه ها و برطرف کردن تغییر رنگ 

۳٫رنگ ها و رنگدانه هایی که در حین رنگرزی پارچه به وجود می آیند به کمک اگزالیک اسید رفع می شوند. 

۴٫زنگ زدگی را از روی وسایل خانه مانند سینک و وان و یا قطعات ماشین ها و ابزار آلات مختلف از بین می برد. 

۵٫استفاده در فرمولاسیون داروهای مختلف به عنوان عامل کاهنده 

۶٫از بین بردن کنه واروا که در زنبورداری یک معضل جدی به حساب می آید. اگزالیک اسید میزان سمیت بسیار کمی دارد و به همین علت یک گزینه مناسب برای زنبورداران محسوب می شود. استفاده از این ترکیب در دوزهای مناسب، نه برای زنبورها و نه برای محیط زیست هیچ مشکلی ایجاد نمی کند بلکه کلنی های زنبور را به خوبی حفظ می نماید. 

۷٫رنگ آمیزی یا سفید کردن فیلم های عکاسی و بالا بردن کیفیت پرینت آن 

نکات ایمنی استفاده از اسید اگزالیک

در زمان کار با این ماده چه در آزمایشگاه ها و چه در کارخانه ها و تولیدی ها افرادی باید از لباس ایمنی، عینک، ماسک و دستکش استفاده کنند. سیستم های تهویه و خنک کننده باید در محل نگهداری اگزالیک اسید به خوبی تعبیه شده باشد. 

از چشیدن، لمس کردن و استنشاق اگزالیک اسید بپرهیزید و آن را از اکسید کننده ها و یا بازیهای مختلف دور نگه دارید.

جمع بندی 

جهت خرید اگزالیک اسید با قیمت مناسب، می توانید با فرسان شیمی که یکی از معتبرترین مجموعه های تامین کننده مواد شیمیایی است تماس حاصل فرمایید.