خرید سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) - ماهیت ، کاربردها
سدیم لوریل اتر سولفات (Sodium Laureth Sulfate) که با نام تجاری تگزاپون (Texapon) نیز شناخته می‌شود، یک ماده شیمیایی بسیار رایج و پرکاربرد در صنایع شوینده و بهداشتی است. این ترکیب یک سورفکتانت (ماده فعال سطحی) آنیونی است که به دلیل خواص کف‌کنندگی عالی، پاک‌کنندگی مؤثر و قیمت مقرون به صرفه، جزء اصلی بسیاری از محصولات مصرفی روزانه محسوب می‌شود.۱. ماهیت و ساختار شیمیایی
- تعریف: SLES نمک سدیم از الکل‌های چرب سولفاته اتوکسیله است. به زبان ساده، از الکل لوریل (که اغلب از روغن نارگیل یا روغن هسته پالم مشتق می‌شود) تولید می‌شود. در فرآیند ساخت، الکل لوریل با اتیلن اکسید واکنش داده (اتوکسیلاسیون) و سپس سولفاته شده و با سدیم خنثی می‌شود.
- تفاوت با SLS: تفاوت کلیدی SLES با سدیم لوریل سولفات (SLS) در وجود گروه‌های اتوکسی (OCH2CH2) در ساختار مولکولی SLES است. این گروه‌های اتوکسی باعث می‌شوند که SLES ملایم‌تر از SLS باشد و پتانسیل کمتری برای تحریک پوست و چشم ایجاد کند.
- شکل ظاهری: SLES معمولاً به صورت یک خمیر نیمه شفاف، سفید یا زرد کم‌رنگ با بوی ملایم عرضه می‌شود. غلظت رایج آن در بازار معمولاً ۷۰ درصد است.
۲. خواص و مکانیسم عمل
SLES به عنوان یک سورفکتانت، دارای دو بخش آب‌دوست (هیدروفیل) و چربی‌دوست (لیپوفیل) در ساختار خود است. این ویژگی دوگانه به آن اجازه می‌دهد تا در آب حل شود و در عین حال به مواد چرب و کثیفی بچسبد.- کف‌کنندگی: مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین خاصیت SLES، توانایی بالا در تولید کف غنی و پایدار است. این کف به کاربران احساس تمیزی و کارایی می‌دهد، اگرچه کف به تنهایی نشان‌دهنده قدرت پاک‌کنندگی نیست.
- پاک‌کنندگی (دترجنسی): SLES با کاهش کشش سطحی بین آب و چربی/آلودگی، به آب اجازه می‌دهد تا بهتر به ناخالصی‌ها نفوذ کند. بخش چربی‌دوست آن، آلودگی‌های روغنی را در خود حل کرده و در ساختارهایی به نام «میسل» به دام می‌اندازد که در هنگام آبکشی به راحتی شسته می‌شوند.
- امولسیون‌کنندگی: این ماده می‌تواند به مخلوط شدن موادی که به طور معمول با هم ترکیب نمی‌شوند (مانند آب و روغن) کمک کند.
- افزایش ویسکوزیته: در ترکیب با برخی مواد دیگر، می‌تواند به افزایش گرانروی (ویسکوزیته) فرمولاسیون نهایی کمک کند، که برای محصولاتی مانند شامپو و مایع ظرفشویی مطلوب است.
۳. کاربردهای گسترده SLES
SLES به دلیل کارایی و مقرون به صرفه بودن، در طیف وسیعی از محصولات بهداشتی و شوینده استفاده می‌شود:- محصولات مراقبت شخصی:
- شامپوها: جزء اصلی برای ایجاد کف و پاک‌کنندگی مؤثر مو و پوست سر.
- شوینده‌های بدن (بادی واش) و صابون‌های مایع دست: برای خاصیت کف‌کنندگی و تمیز کردن پوست.
- خمیر دندان: برای کمک به ایجاد کف و پخش شدن بهتر خمیر دندان.
- حمام‌های حبابی (بابِل بث): برای تولید حباب‌های فراوان.
- محصولات شوینده خانگی:
- مایع ظرفشویی: پاک‌کننده قوی چربی و لکه‌های غذا.
- پاک‌کننده‌های سطوح و کف‌پوش‌ها: برای از بین بردن چربی و آلودگی.
- پودر و مایع لباسشویی: به خصوص در فرمولاسیون‌های مقاوم به آب سخت.
- کاربردهای صنعتی: به عنوان عامل مرطوب‌کننده، عامل رنگرزی و گریس‌زدا در صنایعی مانند نساجی و چاپ.
- جنبه فنی و شیمیایی: شامل فرآیند تولید دقیق (اتوکسیلاسیون و سولفاته کردن)، انواع گریدها (مانند SLES 70% و SLES 28%)، و خواص فیزیکوشیمیایی.
- جنبه فرمولاسیون و کاربردها: شامل نحوه استفاده از SLES در ترکیب با سایر سورفکتانت‌ها برای کاهش تحریک‌پذیری (مانند بتائین‌ها) و افزایش عملکرد در محصولات مختلف.
- جنبه ایمنی و سم‌شناسی: تمرکز عمیق بر مطالعات CIR، موضوع دی‌اکسان ۱،۴ و مقایسه دقیق تحریک‌پذیری آن با SLS.
خلاصه جامع سدیم لوریل اتر سولفات (SLES)
سدیم لوریل اتر سولفات (SLES)، که با نام تجاری تگزاپون نیز شناخته می‌شود، یک سورفکتانت آنیونی حیاتی و پرکاربرد است که ستون فقرات محصولات شوینده و بهداشتی مدرن را تشکیل می‌دهد.| ویژگی کلیدی | |
| تعریف شیمیایی | نمک سدیم الکل‌های چرب سولفاته اتوکسیله. |
| نقش اصلی | کاهش کشش سطحی، پاک‌کنندگی موثر و ایجاد کف غلیظ و پایدار. |
| تفاوت با SLS | حاوی گروه‌های اتوکسی در ساختار است که آن را ملایم‌تر و کم تحریک‌کننده‌تر از سدیم لوریل سولفات (SLS) می‌کند. |
| کاربردها | شامپو، مایع ظرفشویی، شوینده بدن، صابون مایع و محصولات تمیز کننده صنعتی. |
| ایمنی و تحریک | در غلظت‌های بالا می‌تواند محرک باشد، اما در فرمولاسیون محصولات نهایی با ترکیب‌کننده‌های ملایم، ایمن و غیرمحرک تلقی می‌شود. |
| نگرانی‌ها (دی‌اکسان ۱،۴) | می‌تواند محصول جانبی فرآیند تولید (دی‌اکسان ۱،۴) را به همراه داشته باشد، اما تولیدکنندگان مدرن با فرآیند «خلا زدایی» غلظت آن را به سطوح ایمن کاهش می‌دهند. |
| محیط زیست | به سرعت و به طور کامل زیست تخریب‌پذیر است و نگرانی جدی محیط زیستی ندارد. |
ملاحظات ایمنی، سلامتی و محیط زیست سدیم لوریل اتر سولفات
استفاده گسترده از SLES، نگرانی‌هایی را در مورد سلامت انسان و محیط زیست ایجاد کرده است که نیاز به بررسی دقیق دارند:الف. تحریک پوست و چشم:
- SLES یک ماده محرک است: مطالعات نشان می‌دهند که SLES در غلظت‌های بالا می‌تواند یک محرک پوستی و چشمی باشد. با این حال، به دلیل فرآیند اتوکسیلاسیون، SLES به طور کلی از SLS ملایم‌تر است.
- فرمولاسیون محصولات: در محصولات مصرفی، SLES به ندرت به تنهایی و در غلظت‌های تحریک‌کننده استفاده می‌شود. تولیدکنندگان با ترکیب SLES با سورفکتانت‌های ملایم‌تر (مانند سورفکتانت‌های آمفوتریک و غیر یونی) و سایر افزودنی‌ها، فرمولاسیون نهایی را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که غیرمحرک باشد و برای استفاده روزمره ایمن قلمداد می‌شود.
- ارزیابی‌های ایمنی: هیئت کارشناسان بازبینی مواد آرایشی (CIR) در ایالات متحده و سایر نهادهای بین‌المللی، استفاده از SLES در محصولات آرایشی و بهداشتی را در صورتی که به درستی فرموله شده باشند تا غیرمحرک شوند، ایمن تشخیص داده‌اند.
ب. نگرانی درباره دی‌اکسان ۱،۴:
- محصول جانبی: فرآیند اتوکسیلاسیون برای تولید SLES، می‌تواند مقادیر کمی از یک محصول جانبی سمی به نام دی‌اکسان ۱،۴ (1,4-Dioxane) ایجاد کند.
- ایمنی: دی‌اکسان ۱،۴ توسط برخی سازمان‌ها به عنوان ماده‌ای با پتانسیل سرطان‌زایی در حیوانات شناخته شده است. با این حال، این ماده در محصول نهایی یک ناخالصی است و نه یک افزودنی، و تولیدکنندگان مدرن با استفاده از فرآیند "خلا زدایی" (Vacuum Stripping) تلاش می‌کنند تا غلظت آن را به سطوح بسیار ناچیز و ایمن کاهش دهند که خطری برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند.
ج. سرطان‌زایی:
- ادعاهای رد شده: یکی از رایج‌ترین شایعات پیرامون SLES (و SLS)، ارتباط آن با سرطان است. این ادعا توسط هیچ نهاد علمی معتبری تأیید نشده است. سازمان‌هایی مانند آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) و اتحادیه اروپا، SLES را در فهرست مواد سرطان‌زا قرار نداده‌اند.
د. ملاحظات زیست‌محیطی:
- تجزیه‌پذیری زیستی: SLES و SLS هر دو به سرعت و به طور کامل زیست تخریب‌پذیر هستند. ارزیابی‌های زیست‌محیطی نشان می‌دهند که در سطح فعلی استفاده جهانی، جای نگرانی در مورد تجمع آن‌ها در محیط زیست وجود ندارد.