سولفیت سدیم (Sodium sulfite) نوعی نمک معدنی سدیم است که به صورت پودر سفید و در دو نوع آبدار و بدون آب وجود دارد. برخورداری از خواصی مانند کاهندگی و ضد میکروب بودن آن سبب شده تا از این ماده در تولیدات مختلف مثل کاغذ و مواد غذایی به صورت گسترده استفاده شود. این ماده پایداری خوبی در هوای خشک دارد اما در رطوبت تجزیه می شود و تولید هیدروکسید سدیم (NaOH) و دی اکسید گوگرد (SO2) می کند.
مشخصات فنی سولفیت سدیم
فرمول شیمیایی سولفیت سدیم Na2SO3 است و در دسته بازها قرار می گیرد. (ph=10 – ۸)
•نقطه ذوب : ۳۳٫۴ درجه سانتی گراد
•جرم مولی : ۱۲۶٫۰۴۳ گرم بر مول
•اسیدیته : ۹ pKa
•دانسیته : ۱٫۵۶ گرم بر سانتی متر مکعب
•ضریب شکست : ۱٫۵۶۵ nD
•انحلال پذیری : نامحلول در آمونیاک و کلرین و محلول در آب
چگونگی تولید سولفیت سدیم
با واکنش میان دی اکسید گوگرد و محلول هیدروکسید سدیم می توان سولفیت سدیم را به دست آورد. اگر این فرایند در آب گرم انجام شود، محصول به دست آمده یک جامد زرد رنگ است. که با بیشتر شدن مقدار SO2، دی سولفیت به دست می آید که پس از کم کردن دما متبلور می شود.
SO2+2NaOH → Na2SO3+H2O
در حجم صنعتی سولفیت سدیم را در فرایندی با ترکیب محلول کربنات سدیم و دی اکسید گوگرد تولید می شود.
SO2+Na2CO3 → Na2SO3+CO2
انواع سولفیت سدیم
سه نوع مختلف از سولفیت سدیم وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:
۱٫سدیم سولفیت صنعتی : از این نوع در صنایعی مثل آب و فاضلاب، تولید شوینده و کاغذ سازی استفاده می شود.
۲٫سدیم سولفیت خوراکی : این ماده به عنوان نوعی نگهدارنده مواد غذایی در صنایع غذایی کاربرد دارد. البته استفاده از آن در مواد غذایی حاوی ویتامین B1 و انواع گوشت ممنوع است.
۳٫سدیم سولفیت کاتالیست
واکنش های انواع سولفیت سدیم
واکنش هر کدام از اشکال سولفیت سدیم متفاوت است و رفتار هر یک می تواند متفاوت با دیگری باشد. در ادامه به برخی از واکنش های آنها می پردازیم.
•اکسیداسیون سولفیت سدیم سریع و راحت اتفاق می افتد و به همین علت است که در صنایع مختلف به کار گرفته می شود.
•سولفیت سدیم بی آب : مقاومت سولفیت سدیم بی آب در برابر اکسید شدن بیشتر است.
•سولفیت سدیم هپتا هیدرات : این نوع در صورتی که در معرض هوای گرم و خشک قرار بگیرد کریستالی شده و اکسید می شود. بعد از اکسید شدن تبدیل به سولفات سدیم می شود.
•بی سولفیت سدیم : این ترکیب تشکیلِ یون های سدیم و بی سولفیت را در محلول به همراه دارد.
کاربرد سولفیت سدیم
صنایع کاغذ سازی :
تزریق قبل از پخت : افزایش استحکام کاغذ
استفاده در خمیر کاغذ و صنعت چاپ
رنگبری کاغذ
تولید کاغذ سولفاتی با عملیات لیگنین زدایی
صنایع غذایی :
عامل از بین برنده میکروب
مواد نگهدارنده و افزودن آنتی اکسیدان
ماده افزودنی به مواد غذایی
- جلوگیری از تغییر رنگ میوه خشک
صنایع عکاسی :
جلوگیری از اکسیداسیون محلول های ظهور عکس
از بین بردن تیوسولفات سدیم از روی فیلم
محافظ عکس
تبدیل هالوژن خالص به اسید هیدروهالیک
ساخت داروهای ظهور و ثبوت
صنایع نساجی :
از بین برنده کلر و دکلره
حذف گوگرد
به عنوان عامل کاهنده
سفید کننده پارچه
صنعت تصفیه آب و فاضلاب :
حذف کلر استخرهای شنا و آب آشامیدنی
از خوردگی دیگ های بخار سیستم های تبخیر آب دریا جلوگیری می کند.
در دستگاه های آب شیرین کن پاک کننده ای برای غشاهای اسمز معکوس آب آشامیدنی به حساب می آید.
خنثی کردن سیانید و اسید کرومیک
از بین بردن کلر اضافی
صنایع شیمیایی :
تولید تیوسولفات سدیم و تیوسولفات سدیم
احیای مواد با تولید سولفوناسیون
استخراج نفت :
از خوردگی در تجهیزات استخراج جلوگیری می کند.
از بین بردن اکسیژن آب
سایر کاربردهای سدیم سولفیت :
صنایع چرم سازی
صنایع رنگ
تولید لوسیون و کرم
صنایع چوبی
تولید شوینده
خوراک دام و طیور
صنایع پزشکی
تولید مواد منفجره
صنایع لاستیک سازی
محافظ از سطوح فلزی
تولید TNT
تفاوت سولفات سدیم و سولفیت سدیم
سولفیت سدیم آنیون سولفیت دارد یعنی سه اتم اکسیژن و یک اتم گوگرد. اما سولفات سدیم آنیون سولفات دارد و مولکول آن حاوی چهار اتم اکسیژن و یک اتم گوگرد است.
ایمنی کار با سولفیت سدیم
این ماده غیر سمی است و خطری برای انسان ندارد. اما به هر حال یک ماده شیمیایی است و باید در زمان استفاده نکات ایمنی را رعایت کرد. ممکن است قرار گرفتن در معرض این ماده باعث ایجاد مشکلاتی مثل سردرد، سرفه، تحریک پوست و چشم ها، مشکلات ریوی و قلبی شود. این ماده را در محیط های با تهویه مناسب و خشک و خنک نگهداری نمایید.
جمع بندی
فرسان شیمی یکی از بهترین تامین کنندگان مواد شیمیایی در ایران است. تولیدکنندگان و صنایع مختلف می توانند جهت سفارش و خرید سولفیت سدیم با شماره های ما تماس حاصل نمایند.