هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) پودری بدون طعم و بدون بو است که رنگی سفید مایل به زرد دارد. این ماده یک پلیمر طبیعی سلولزی شناخته می شود که دانه ای یا فیبری می باشد و ساختار پلیمری بلندی دارد.
عناصر سازنده HPMC اکسیژن، کربن و هیدروژن است و با نام هیپروملوز نیز شناخته می شود. این پلیمر حلالیت بسیار بالایی در آب دارد و به خوبی رطوبت را جذب می کند. به همین علت است که در صنایع مختلف از آن استفاده می شود.
از ویژگی های دیگر هیدروکسی پروپیل متیل سلولز می توانیم به مقاومت آنزیمی بالا، انسجام زیاد، PH ثابت و قابلیت ضخیم شدن آن اشاره کنیم. ویسکوزیته بالای آن در حالت مایع باعث شده تا در مصارف چشم پزشکی مثل تولید اشک مصنوعی در جهت رطوبت بخشیدن به سطح چشم به کار گرفته شود.
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز در دستگاه گوارش هضم نمی شود و بدون هضم خارج می شود. به همین علت به عنوان یک افزودنی غیر سمی در مواد غذایی به صورت مستقیم و غیر مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که این ترکیب توسط اتحادیه اروپا و سازمان غذا و داروی آمریکا نیز به تایید رسیده است.
خواص هیدروکسی پروپیل متیل سلولز
حلالیت این ماده در کلیه حلال ها مثل آب، اتانول، پروپانول و ... بسیار بالاست. تنها در برخی از ترکیبات شیمیایی مثل استون، اتر و اتانول مطلق حل نشدنی است. همچنین در آب سرد نیز باعث به وجود آمدن محلول کلوئیدی می شود.
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز در حالتی که جامد باشد قابلیت اشتعال دارد. چگالی آن ۱٫۳۹ گرم بر سانتی متر مکعب، دمای کربونیزاسیون آن از ۲۸۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی گراد و اندازه ذراتش بین ۴۰ تا ۶۰ مش است. به طور کلی این ماده با اکسید کننده های قوی سازگار نیست.
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز چگونه تولید می شود؟
در ابتدا سلولز پنبه تصفیه شده را با محلول قلیایی با دمای ۳۵ الی ۴۰ درجه سانتی گراد ترکیب کرده و در مرحله بعد آن را تحت فشار بالا قرار می دهند ( در دمای ۳۵ درجه سانتی گراد). این کار تا جایی ادامه پیدا می کند که به درجه پلیمریزاسیون مورد نظر برسد.
مرحله بعدی استری شدن الیاف قلیایی است. گام بعدی اضافه کردن کلرومتان و پروپیلن اکسید است که در دمایی بین ۵۰ تا ۸۰ درجه و به مدت ۵ ساعت باقی می ماند.
در آخرین مرحله اگزالیک اسید و کلریدریک اسید را با آب گرم ۹۰ درجه ترکیب کرده و توسط سانتریفیوژ، دهیدراته می کنند. محصول به دست آمده را شست و شو داده و زمانی که رطوبت آن به ۶۰ درصد رسید با دمای 130 درجه سانتی گراد خشک می شود. محصول این فرایند هیدروکسی پروپیل متیل سلولز با مش های گوناگون است.
کاربردهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز
جایگزینی مناسب برای ژلاتین و گلوتن :
در مواد غذایی بدون گلوتن می توان هیدروکسی پروپیل متیل سلولز را به عنوان جایگزینی برای آن اضافه کرد. به طور مثال اگر در نان به جای گلوتن از HPMC استفاده کنیم علاوه بر این که نان نرم تر می شود، سرعت کهنگی آن را نیز کاهش می دهد.
این ماده در آب سرد متورم شده و می تواند مانند ژلاتین عمل کند. در تولید مکمل استفاده از هیدروکسی پروپیل متیل سلولز بسیار مفید بوده و مصرف آن برای افرادی که در خوردن غذا محدودیت دارند مانند گیاه خواران هیچ مانعی ندارد.
صنعت ساختمان :
به دلیل چسبندگی خوبی که هیدروکسی پروپیل متیل سلولز در ترکیب با سایر مواد به دست می دهد، از آن در ساخت گچ و بتونه و سایر مصالح ساختمانی استفاده می کنند. چسباندن کاشی و سرامیک، ساخت تزئینات پلاستیکی، تهیه دوغاب از دیگر کاربردهای آن در ساخت و ساز است.
صنعت داروسازی :
برخی از کاربردهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز در صنعت داروسازی عبارت اند از تهیه مواد غشایی، پوشش دهنده مواد دارویی، ساخت چسب قرص، تعلیق مواد دارویی، تثبیت کنندگی و کنترل مواد پلیمری. همچنین برای پوشش کپسول ها از HPMC به جای ژلاتین استفاده می کنند. چرا که مقاومت بهتری در برابر رطوبت و اکسیژن دارد.
قطره های چشمی، شیاف، قرص های با ماندگاری بالا، چسب های مخاطی نیز از جمله داروهایی هستند که در فرمولاسیون خود هیدروکسی پروپیل متیل سلولز را جای داده اند. ژل های موضعی نیز برای تحویل دارو از طریق از این ماده پلیمری استفاده می کنند.
سایر کاربردهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز :
•صنعت پوشش
•چاپ جوهر
•تولید سرامیک
•تولید محصولات پلاستیکی
•پلی وینیل کلراید
•تولید انواع شوینده مانند مایع ظرفشویی و لباسشویی
•تولید شوینده های صنعتی
•صنایع نساجی
•کاغذ سازی
•نگهدارنده میوه و سبزی
•فرایند تولید چرم
جمع بندی
همان طور که گفتیم، هیدروکسی پروپیل متیل سلولز پلیمر اصلاح شده سلولزی است که در چند مش موجود است. خواص شیمیایی و فیزیک خاص این محصول باعث شده تا در صنایع مختلف و مهمی وارد شود. به همین علت فرسان شیمی به تولیدکنندگان این مژده را می دهد که بهترین هیدروکسی پروپیل متیل سلولز با مناسب ترین قیمت را در اختیار آنها قرار خواهد داد. پس همین الان جهت ثبت سفارش با ما تماس بگیرید.