سیانید سدیم (Sodium Cyanide) که با نام سیانور شناخته می شود یک پودر کریستالی با فرمول شیمیایی NaCN است که در واقع نمک سیانید غیر آلی به حساب می آید. این ماده مقادیری از آنیون سیانید و کاتیون سدیم را دارا است. میل زیاد سیانید سدیم که به دلیل وجود سیانید در آن است باعث شده تا به عنوان یک ماده سمی شناخته شود. استخراج طلا و صنایع گسترده دیگری وجود دارند که از این ماده استفاده زیادی می کنند.
سیانید سدیم چیست ؟
اگر این ماده با هوا تماس پیدا کند می تواند رطوبت آن را به طور کامل جذب کرده و حتی تبدیل به مایع شود. از طرفی محلول سیانید سدیم می تواند هیدروژن سیانور تولید کند که این ماده با وارد شدن به بدن همه اکسیژن را جذب کرده و منجر به مرگ می شود.
سیانور در آب به خوبی حل می شود و محلول به دست آمده بی رنگ و بسیار سمی است. از جمله ویژگی های سیانید سدیم شامل موارد زیر می شود :
·جرم مولی : ۰٫۰۸ گرم بر مول
·نقطه جوش : ۱۴۹۷ درجه سانتی گراد
·نقطه ذوب : ۷ درجه سانتی گراد
·چگالی بخار : ۷ گرم بر سانتی متر مکعب
·چگالی : ۶ گرم بر سانتی متر مکعب
·فشار بخار : ۱ کیلو پاسکال در ۸۰۰ درجه سانتی گراد
·غیر قابل اشتعال
·ویسکوزیته : ۴
·شدیدا با سولفوریک اسید واکنش می دهد.
نحوه تولید سیانید سدیم
سیانور اولین بار در سال ۱۸۴۳ و توسط برادران راجرز تولید شد. آن ها مشتقات آهن II و III را در دمای بالا با سدیم کربنات ترکیب کرده و در نهایت با الکل به استخراج سیانور از این ماده پرداختند.
فرایند castner واکنشی بود که در گذشته برای تولید سیانید سدیم به کار گرفته می شد. در این روش سدیم آمید و کربن با حرارت بالا واکنش داده می شدند.
NaNH2 + C → NaCN + H2
امروزه سیانور را با واکنش بین هیدروژن سیانید و سدیم هیدروکسید تولید می کنند. با این روش تولید در سال ۲۰۰۶ بیش از ۵۰۰۰۰۰ تن سیانید سدیم در سراسر جهان تولید شد!
HCN + NaOH → NaCN + H2O
این ماده را با هیدرولیز می توان به HCN اولیه برگرداند چرا که در ابتدا از یک اسید ضعیف ساخته می شود. سیانید به سرعت با اسیدهای قوی واکنش داده و هیدروژن سیانید آزاد می کند. اما روشی وجود دارد که بتوان آن را سم زدایی کرد. فرایند زیر نحوه سم زدایی سیانور را نشان می دهد.
NaCN + H2O2 → NaOCN + H2O
کاربرد سیانید سدیم
سنتز ترکیبات سیانیدی، آماده سازی حرارتی فلزات و تولید رنگدانه کاربردهای اصلی سیانور هستند. البته این ماده در صنایع دیگری مثل کاغذ سازی، داروسازی، تولید پلاستیک و نساجی نیز به طور گستره به کار گرفته می شود. اگر بخواهیم مصارف سیانید سدیم را دسته بندی کنیم، دو دسته مختلف می توانیم داشته باشیم :
صنعتی :
·برون سازی سختی فولاد با کربن دهی به آن
·استخراج طلا و نقره
۴Au + 8NaCN + O2 + 2H2O → ۴Na[Au(CN)2] + 4NaOH
·آبکاری
·نساجی
·پلاستیک سازی
غیر صنعتی :
·تولید حشره کش ها
·داروسازی و پزشکی ( با دز پایین)
سیانور برای انسان چه خطراتی دارد؟
از آن جایی که سیانید سدیم یک در دسته ترکیبات فوق سمی قرار دارد، استنشاق، بلع و جذب آن از طریق پوست موجب مرگ می شود. تمامی ارگان های حساس به اکسیژن مانند قلب، ریه و سیستم عصبی با ورود سیانور از کار می افتند. همچین به محض برخورد با چشم و پوست سوختگی شدیدی ایجاد می کند.
عوارض ورود سیانور به بدن ممکن است با تاخیر نشان داده شود. به همین علت باید به شدت در برابر آن ایمنی را رعایت کرد. این عوارض عبارت اند از :
۱٫بیشتر شدن ضربان قلب و در نتیجه بالا رفتن فشار خون که با گذشت چند دقیقه هر دو به شدت کاهش پیدا می کنند.
۲٫به وجود آمدن مشکلات قلبی مثل آریتمی و حمله قلبی
۳٫خونریزی داخلی و در نتیجه کبود شدن لایه های مختلف پوست و غشاهای مخاطی
۴٫ بیشتر شدن سرعت تنفس
۵٫خونریزی ریه
۶٫تشنج و فلج
۷٫سردرد و سرگیجه
۸٫کما
۹٫پاره شدن پوست و سوختگی آن
۱۰٫سوزش گلو و دهان
۱۱٫تهوع و استفراغ
۱۲٫افزایش ترشح بزاق
مصرف این ماده برای انسان بسیار دردآور است و کشندگی همراه با درد زیاد را به همراه دارد. در صورت مشاهده فرد آلوده وی را در هوای آزاد قرار داده و از دادن تنفس مصنوعی خودداری نمایید. بهتر است بلافاصله شخص به بیمارستان منتقل شده و از کپسول های اکسیژن رسانی برای وی استفاده شود.
جهت حفظ سلامتی در برابر این ماده، افرادی که در انبارهای نگهداری و یا در روند تولید آن نقش دارند باید از لباس ایمنی، دستکش، کلاه و عینک و چکمه استفاده نمایند.
جمع بندی
جهت ثبت خرید سیانید سدیم و اطلاع از شرایط فروش و مجوزات لازم با کارشناسان فرسان شیمی تماس حاصل فرمایید.